Msza – Czerwona?

 

Pojęcie

to zapewne wyda się obce większości czytających. Tymczasem Czerwone Msze to piękna tradycja katolickich Mszy świętych dla prawników. Skąd ten kolor? W zachodniej liturgii katolickiej czerwony kolor szat liturgicznych używany jest w święta i uroczystości, a także w czasie Mszy wotywnych do Ducha Św. Ponieważ msze dla prawników odprawiane są w intencji o przewodnictwo Ducha Św., kolor szat posłużł za określenie tej tradycji.

"czerwone_msze_st_marys.jpg"

Kiedyś

Czerwone Msze mają już ponad 750 lat. W XIII wieku intelektualną stolicą zachodniego chrześcijaństwa był Paryż i to właśnie tam – dokładnie w 1245 r. – odprawiono pierwszą Czerwoną Mszę. Liturgia ta szybko rozprzestrzeniła się na inne kraje, choć z racji ograniczonej ilości źródeł nie można dziś dokładnie wskazać terytorialnego zasięgu. Wiemy, że msze takie pojawiły w Londynie, gdzie zwyczaj ten zapoczątkował Edward II w 1310 r. Stamtąd rozprzestrzenił się on do Szkocji i Irlandii. Na Wyspach Brytyjskich Czerwone Msze związane były z rozpoczęciem
sesji sądu. Msze dla prawników odprawiane były także w Rzymie. Z kolei w samej Francji szybko powiązano je z kultem działającego we Francji św. Iwo Helory – dziś głównego patrona prawników.

Z czasem jednak tradycja ta zaczęła zanikać. Najpierw w samej Anglii kres położyła im reformacja. W kontynentalnej Europie, a zwłaszcza we Francji padły natomiast ofiarą laicyzacji, która nakazywała oddzielić wydarzenia państwowe od uroczystości religijnych.

 

Dziś

Współczesne tradycje Czerwonych Mszy żywe są szczególnie w krajach anglosaskich, gdzie odprawia się je na początek sesji sądu, czyli tzw. roku prawniczego, co przypada zazwyczaj w okresie jesiennym. Na msze takie przybywają prawnicy ubrani w swoje stroje urzędowe, czyli togi (za wyjątkiem Irlandii), co nadaje im uroczysty – także wizualnie – charakter.

 

Stany Zjednoczone

Najbardziej żywa jest tradycja Czerwonych Mszy w Stanach Zjednoczonych. Pierwsza amerykańska Czerwona Msza została odprawiona w Detroit w 1877 r., gdzie mimo początkowych trudności msze te celebrowane są co roku nieprzerwanie od 1912 r., i to mimo popadnięcia samego miasta w ruinę. Czerwone Msze zaczęto następnie organizować w Nowym Jorku (od 1928 r.), w Bostonie (od 1941 r.), w Manchesterze (w stanie New Hampshire), w Baltimore, w Fort Lauderdale (na Florydzie).

Najbardziej znana jest jednak Czerwona Msza odprawiana w Waszyngtonie w pierwszy poniedziałek października na otwarcie sesji Sądu Najwyższego. Udział w mszy biorą sędziowie Sądu Najwyższego Stanów Zjednoczonych, dyplomaci, urzędnicy federalni, a niekiedy nawet sam prezydent Stanów Zjednoczonych, mimo iż ten zazwyczaj nie jest katolikiem (do tej pory prezydentem-katolikiem był jedynie John Fitzgerald Kennedy). Ostatnim prezydentem obecnym na Czerwonej Mszy był George Bush Jr., za kadencji Baracka Obamy na Czerwonej Mszy pojawiał się
wiceprezydent Joe Biden. Waga tego wydarzenia jest zatem tak duża, że zdarza się, że – mimo jego religijnego charakteru – uczestniczą w nim nie tylko katolicy, lecz także protestanci i wyznawcy judaizmu, także spośród sędziów.

 

Wielka Brytania i kraje Commonwealthu

W czasach panowania protestantyzmu Czerwone Msze zniknęły z Wielkiej Brytanii. Jednak w XIX wieku, wraz z postępującą tolerancją katolików, ich tradycja została przywrócona w Londynie w 1891 r., a od 1904 r. Msze odprawiane są w Katedrze Westminsterskiej, jednym z najbardziej reprezentacyjnych kościołów Londynu. Niedługo potem, bo już w 1896 r. Czerwone Msze pojawiły się w Kanadzie, a w 1931 r. w Australii. Odprawiane są także w St. Mary’s Cathedral w szkockim Edynburgu. Tam określenie Czerwona Msza ma podwójny wymiar – oprócz czerwonego koloru szat liturgicznych czerwoną togę nosi także Lord Commissioner of Justice – odpowiednik prezesa sądu. W większości tych miejsc msze odbywają
się jesienią, z okazji otwarcia sesji sądu.

 

Czerwone Msze w innych miejscach?

Czerwonych Mszy w ścisłym rozumieniu, tj. mszy wotywnych do Ducha Św., odprawianych w czerwonych szatach liturgicznych na początek sesji sądu (bądĹş otwarcia roku akademickiego) nie spotyka się w kontynentalnej Europie. Nie znaczy to jednak, że i tu nie ma zwyczaju uroczystych Mszy św. dla prawników, którzy uczestniczą w nich ubrani w urzędowe togi. Najbardziej znana jest msza i procesja z relikwiami św. Iwo w Treguier we francuskiej Bretanii (patrz tutaj). W Krakowie w drugiej połowie maja Ars Legis – Stowarzyszenie im. św. Ivo Helory Patrona Prawników organizuje procesję z relikwiami i obrazem św. Iwo zakończoną uroczystą mszą św., a obecni na niej prawnicy także ubrani są w urzędowe togi. Najbliższa msza z procesją zostanie odprawiona 19 maja 2016 r., w liturgiczne wspomnienie św. Iwo Helory, początek procesji na dziedzińcu Collegium Maius o godzinie 19.15.

Marcin Rozmus