Kult na Świecie

Największy kult otacza osobę Św. Iwona oczywiście w samej Bretanii, której jest jednym z głównych patronów. Grób Świętego w Traguier jest miejscem pielgrzymek ludzi z całego świata. Kaplica zbudowana przez samego Św. Iwona w 1297 r. po jego kanonizacji zamieniona została na jego sanktuarium . Z niej to co roku 19 maja, na odpust Św. Iwona (pardon de la Saint Yves), wyrusza procesja złożona z prawników ubranych w togi zawodowe ze wszystkich zakątków globu. Ta procesja spotyka się z drugą idącą w jej kierunku z katedry św. Tugduala w TrĂŠguier. W połowie drogi łączą się, aby zanieść szczątki Świętego do miejsca, w którym się urodził . Książę Jan VI w Bretanii w połowie XV w. ofiarował ku jego czci mauzoleum, które zniszczone w czasie Rewolucji, zostało odbudowane ofiarnością społeczeństwa bretońskiego. We Francji liczne są kaplice i kościoły poświęcone Św. Iwonowi . W 1348 r. w Paryżu powstało zrzeszenie adwokatów zbierające się pod jego imieniem, które wybudowało kaplicę w Clos-Bruneau, w której adwokaci wieszali zwoje aktów prawnych jako wota. Podobne stowarzyszenia prawników powstawały w całej Francji i Belgii. Kult Św. Iwona szybko przekroczył granice Bretanii i samej Francji. W Rzymie w 1455 r. otwarto hospicjum z kaplicą pod wezwaniem Świętego, przy której erygowano bractwo jego imienia. W 1616 r. powstało przy rzymskim kościele Barnabitów Bractwo Najświętszej Marii Panny Niepokalanego Poczęcia i Św. Iwona. Ono prowadziło Bractwo Św. Iwona dla prawników i rzymskich urzędników, które usankcjonował papież Paweł V. Zaś papież Innocenty XIII zatwierdził Bractwo Matki Bożej Uzdrowienia Chorych i Św. Iwona dla kurialistów watykańskich w 1723 r. W szeregu wielkich miast, poza bretońskimi i Paryżem, powstały kościoły, szpitale, pomniki i sanktuaria poświęcone ku chwale Saint-Yves des Bretons: w Orleanie, Antwerpii, Chartres, Louven, Neapolu, Rzymie . Zaś wydziały prawa w Orleanie, Paryżu, Barcelonie, Salamance i Bolonii obrały sobie Św. Iwona na patrona .

Kult w Polsce

Do Polski kult Św. Iwona zawędrował dość wcześnie – najpierw do Wrocławia. W roku 1372 jeden z kanoników wrocławskiej kolegiaty św. Idziego, Bertold, przywiózł ze swej pielgrzymki do Traguier relikwie tego Świętego. Nie przetrwał jednak do naszych czasów ani ołtarz Św. Iwona w kościele św. Idziego, ani jego relikwie. Natomiast istnieje w tym mieście kaplica Św. Iwona przy kościele Najświętszej Marii Panny na Piasku. Znajdujące się tam swego czasu relikwie Świętego przywiezione ostały przez opata Kanoników Regularnych Arrowezjańskich, Henricusa Gallici, po 1386 r. Kult Św. Iwona we Wrocławiu istniał do XIX w. Odżył on na powrót dopiero pod koniec XX w.

W dawnej Polsce kult i bractwa Św. Iwona rozwinęły się bujnie szczególnie w siedzibach Trybunału Koronnego. W Lublinie bractwo powstałe przy kościele Bernardynów (Nawrócenia św. Pawła), zatwierdzone przez papieża Benedykta XIV w 1743 r., przetrwało do końca XIX w. Aż do dnia dzisiejszego znajduje się tam ołtarz z obrazem i inskrypcją: Divo Ivonis causarum defensoris. W Piotrkowie Trybunalskim utworzone w 1726 r. Bractwo Św. Iwona miało swoją siedzibę przy kościele Pijarów, wcześniej Jezuitów. W kościele tych ostatnich znajduje się do dziś obraz Świętego pędzla Czechowicza . Zakon Pijarów opiekował się także bractwem Św. Iwona w Warszawie . Istniało bractwo we Lwowie przy kościele Franciszkanów oraz prawdopodobnie w Przemyślu. Z kultem Św. Iwona łączy się także nazwa miejscowości Iwonicza-Zdroju , w pobliżu której znajduje się drewniany kościół pod wezwaniem Św. Iwona i Matki Bożej Uzdrowienia Chorych poświęcony w 1464 r. Tam znajduje się wykonana przez W. Kandefera rzeźba Św. Iwona trzymającego w ręku swój nieodłączny atrybut – księgę praw .

Kult w Krakowie

W Krakowie również otaczano Św. Iwona czcią. W kościele Pijarów p. w. Przemienienia Pańskiego i Opieki Matki Bożej Królowej Polski przechowywany jest do dziś obraz A. Radwańskiego przedstawiający patrona prawników.

Najbardziej widocznym znakiem kultu w naszym mieście jest z pewnością obraz Św. Iwona znajdujący się na zewnętrznej ścianie przy ul. Kanoniczej 23 (Lisiej Jamy), gdzie w przeszłości znajdowała się siedziba Oficjała krakowskiego. Został on wraz z szeregiem zaniedbanych do niedawna kamienic tej ulicy, odrestaurowany w latach 1999-2002 .

Dowód na istnienie kultu Świętego w Akademii Krakowskiej znajduje się rękopis nr 54 noszący tytuł: STATUTA Facultatis Iuridicae post conflagrationem Collegii Ejusdem A. D. 1719 subsculam ex mente totius Universitatis Cracoviensis per Decanum ac Doctores Eandem Facultatem Regente CONSCRIPTA, co można przetłumaczyć jako: STATUTY Wydziału Prawnego po pożarze tego Kolegium w Roku Pańskim 1719 według opinii całego Uniwersytetu Krakowskiego przez Dziekana i Doktorów kierujących tym Wydziałem SPISANE. Na stronie 50 wykaligrafowanym ręcznym pismem wyróżniono wers dodatkowo podkreślony być może przez póĹşniejszego czytelnika, gdzie odczytać można pełne imię Świętego Iwona wraz z przydomkiem „Wyznawca” zamieszczone obok daty jego święta, czyli dnia 19 maja. Wzmianka ta zachowała się w Statucie XXX. regulującym sprawę dni wolnych od zajęć dla Profesorów, a więc i studentów prawa. Dowodzi to bez wątpienia, że dzień 19 maja, jako święto patrona prawników, czczony był na Wydziale Prawa Uniwersytetu Krakowskiego.

Jeszcze jeden obraz, będący pierwowzorem tego z ul. Kanoniczej, wisi w gabinecie Oficjała w Sądzie Metropolitalnym, w Pałacu Arcybiskupim przy ul. Franciszkańskiej 3. Widnieje na nim również napis: S. Ivo / Abdicata dignitate Ecclesiastica fit / Parochus et pauperum Advocatus, co można przetłumaczyć: Święty Iwon, porzuciwszy godności kościelne, został proboszczem i adwokatem ubogich. Informacja na odwrocie tego obrazu wskazuje na miejsce, w którym czczono Św. Iwona, a więc kościół pod wezwaniem św. Marii Magdaleny, stojący niegdyś na placu obecnie nazwanym tym imieniem. Był to kościół uniwersytecki pod zarządem i opieką Wydziału Prawa . W 1719 r. kościół padł ofiarą wielkiego pożaru, który strawił również budynek Collegium Iuridicum. Niestety, ofiarą pożogi stały się zasoby archiwalne. Fakt ten uniemożliwia rekonstrukcję kultu Św. Iwona przed tą datą. Zgodnie z treścią inwentarza tej świątyni z 1798 r. znajdował się w niej relikwiarz Patrona Prawników. Niestety, nie wiadomo, co się stało z relikwiami Św. Iwona Helory’ego, które niezbicie dowodziły silnie zakorzenionego kultu tego Świętego w krakowskim środowisku prawniczym aż do końca XVIII w.